Genel kitle arasında neredeyse kutsal bir inanış haline gelen ve telepati-telekinezi gibi sözde bilimsel olaylara meraklı olanların

dillerinden düşürmedikleri bir "masal"a bilimsel açıdan aydınlık getirmek istedim. Konu hakkında, internette bilimsel bakışla etraflıca yazılmış açıklamalar var, fakat Scientific American'da yayımlanmış başarılı bir makaleyi çevirme gereği duydum. "Ay şekerim biliyo musun, Aynşıtayn bile beyninin % 8'ini kullabiliyomuş, biz % 10'unu kullansak kim bilir neler olur" diye umutlananların hayallerini belki yıkacak, ama gerçekler, maalesef bunun bir "palavra" olduğunu söylüyor. Siz yüzde 10 kullanmakta ısrarcıysanız öyle kalın, beyinlerinin yüzde 100'ünü kullananlara, dokunmayın yeter!

İnsan beyninin oldukça karmaşık olduğunu biliyoruz. Beyin, milyonlarca sıradan işi yerine getirerek, konçertolar besteliyor, bildirimler yolluyor, ve denklemlere zarif çözümler buluyor. Beyin, hafıza ve bilincin deposu olduğu kadar, bütün insan hislerinin, davranışlarının, deneyimlerinin de kaynağı. Dolayısıyla beynin kendisinin bir gizem olduğunu düşünmek hiç şaşırtıcı değil.

Bu gizeme bir de insanların, beyinlerinin yalnızca yüzde 10'unu kullandıkları iddiası ekleniyor. Bu sava göre, sıradan insanlar kalan yüzde 90'ı kullanabilselerdi şayet, pi (π) sayısını 20 bininci ondalık basamağa kadar hatırlayacak seviyeye gelebilir veya telekinetik güçlere sahip olabilirlerdi.

Her ne kadar cezbedici bir iddia olsa da, Baltimore'daki Johns Hopkins Tıp Okulundan, Nörolog Barry Gordon "yüzde 10 efsanesi"ni oldukça hatalı ve bir o kadar da gülünç buluyor.

Bu efsaneyi ortaya atan kişinin kim olduğu kesin olarak bilinmese de bu fikir daha çok, The Energies of Men (İnsan Enerjileri) adlı kitabında bu konuyu savlayan Amerikalı psikiyatrist ve yazar William James'in "Bizler, zihinsel ve fiziksel kaynaklarımızın yalnızca küçük bir kısmını kullanıyoruz." sözleriyle ilişkilendirilmekte. Bu iddia aynı zamanda Albert Einstein'ın muazzam zekâsını açıklamak için de kullanılıyor.

"Bu efsanenin zamana karşı dayanıklılığı, insanların kendi beyinleri hakkındaki anlayıştan kaynaklanıyor. Kendi eksikliklerini, kullanılmayan gri maddenin varlığının kanıtı olarak görüyorlar. Bu hatalı bir varsayım. Doğru olan ise, günlük yaşantımızın belli anlarında, örneğin dinlenirken ya da düşünürken, beynimizin yalnızca yüzde 10'unu kullanıyor olabileceğimizdir" diyen Nörolog Barry Gordon, şöyle devam ediyor: "Öyle olsa bile, esasında beynin her parçasını kullanıyoruz ve beyin neredeyse tüm zamanlarda aktif halde oluyor. Şu şekilde açıklayalım: beyin vücut ağırlığının yüzde 3'ünü temsil ediyor ve vücut enerjisinin yüzde 20'sini kullanıyor."

Sıradan bir insanın beyin ağırlığı ortalama 1300 g. ve beyin, tüm bilişsel fonksiyonları gerçekleştiren ve en büyük parçası olan serebrum, denge ve hareket koordinasyonu gibi kas hareketlerinden sorumlu beyincik ve nefes almak gibi istem dışı eylemlerden sorumlu beyin sapından oluşuyor. Ve enerjinin büyük kısmı, birbirleriyle süratli iletişim içinde olan nöronların ateşlenme faaliyetleri için harcanıyor. Bilim insanları, bu tür sinirsel faaliyetlerin ve bağlantıların daha yüksek beyin fonksiyonlarına mahal verdiğini düşünüyorlar. Enerjinin geri kalanı ise bilinçli (araba kullanmak vs.) ve bilinçsiz (kalp atımı vs.) diğer aktiviteler için kullanılıyor.

Beyin bölgelerinin aynı anda ateşlenmediği doğru olsa da, görüntüleme teknolojisi kullanarak beyin üzerinde inceleme yapan araştırmacılar, beyne ait bölgelerin, vücut kaslarında olduğu gibi, 24 saat boyunca aktif kalmaya devam ettiklerini gösterdiler.

Rochester'daki Mayo Clinic'ten nörolog John Henley, "Kanıtlar, gün boyunca beyninizin yüzde 100'ünü kullandığınızı gösteriyor." diyor. Uyku esnasında bile, bilinci ve daha yüksek seviyedeki düşünceleri kontrol eden frontal korteks gibi bölgeler, ya da çevreyi algılamaya yarayan bedensel-duyusal bölgeler, aktif konumdadır.

Sabah kahve içmek gibi basit bir eylemi ele alın. Cezveye doğru ilerler, ona uzanır, kahveyi kupaya döker, ve hatta krema için bir miktar pay bırakırken, arka ve yan loblar, motor-duyusal korteks, bazal gangliyon, beyincik ve ön lobların tümü aktiftir. Birkaç saniyelik bir zaman zarfında, hemen hemen tüm beyinde, şimşek hızında sinirsel faaliyetler meydana gelir.

Orjinal makale: http://www.scientificamerican.com/article.cfm?id=people-only-use-10-percent-of-brain
Ceviri: garajimdakiejder
myth: http://www.snopes.com/science/stats/10percent.asp